काठमाडौं –
नेपालको समकालीन राजनीतिक परिदृश्यमा ऐतिहासिक मोड आएको छ। २०८१ को असारमा बनेको नेकपा (एमाले) र नेपाली कांग्रेसबीचको असाधारण गठबन्धन सरकारले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको नेतृत्वमा कार्यभार सम्हालेको छ। यस सरकारलाई दुई चरणको सत्तान्तरण सहमतिका आधारमा ‘घुम्ती सरकार’ का रूपमा परिभाषित गरिएको छ, जहाँ दुई वर्ष ओली, त्यसपछि कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाको कार्यकाल हुने सहमति भएको छ।
अन्तरविरोधी गठबन्धन : राजनीतिक अवसर कि रणनीतिक विवशता?
नेपालको इतिहासमै पहिलो पटक दुई ठूला वैचारिक ध्रुवहरूबीच गठबन्धन बनेको हो। विश्लेषकहरू यो गठबन्धनलाई रणनीतिक सन्तुलन, सत्ता स्वार्थ र अन्तर्राष्ट्रिय प्रभावको प्रतिफल ठान्छन्। यस्ता मोडेलहरू दक्षिण एसियाली राजनीतिमा दुर्लभ देखिन्छन्, जसले नेपालको लोकतन्त्रको परिपक्वतासँगै अस्थिरता नियन्त्रण गर्ने प्रयासको संकेत दिन्छ।
सरकारको प्राथमिकता र रणनीति
प्रधानमन्त्री ओलीले राष्ट्रिय स्वाधीनता, परराष्ट्र सन्तुलन, आर्थिक स्थायित्व र संविधान कार्यान्वयनलाई पहिलो प्राथमिकतामा राखेका छन्। भारत र चीनबीच सन्तुलित कूटनीति, ऊर्जा निर्यात, पूर्वाधार विस्तार, र उत्पादनमूलक लगानी प्रवर्द्धन उनका प्रमुख नीति हुन्।
उपलब्धि र विवाद
सकारात्मक पहलहरू:
- चीनसँगको BRI परियोजनाहरूले गति लिँदै छन्।
- पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा आएको छ।
- नेपाल–भारत डिजिटल नक्सांकन कार्यान्वयनमा आएको छ।
प्रमुख विवादहरू:
- गिरी बन्धु चिया बगान घोटाला र भ्रष्टाचार अनुसन्धानको कमजोरी।
- स्थानीय प्रशासन, शिक्षक भुक्तानी लगायत सेवामा कार्यान्वयनको न्यून स्तर।
-
न्यायालय र मिडिया स्वतन्त्रता विषयक आलोचना।
जनभावना: आशा, निराशा र अविश्वास
शहरी वर्गले सरकारको रणनीतिक सोचको प्रशंसा गरे पनि कार्यान्वयन पक्ष कमजोर देखिएको छ। ग्रामीण क्षेत्रमा महँगी, बेरोजगारी, र सेवाको अभाव तीव्र असन्तोषको कारण बनेका छन्। युवावर्गमा विदेश पलायन दर उच्च छ, जसले सरकारप्रति निराशा थपेको छ।
सामाजिक सञ्जालमा #सत्तावाद, #दमन, #संसदीयदुर्बलता जस्ता ह्यासट्यागहरू लोकप्रिय हुँदै गएका छन्।
अन्तर्राष्ट्रिय सन्दर्भ: नेपाल विश्व सामरिक नक्साको केन्द्रमा
Le Monde ले नेपाललाई “विश्वकै सबैभन्दा राजनीतिक अस्थिर मुलुक” भनेको छ। सन् २००८ देखि २०२४ सम्म १४ प्रधानमन्त्री परिवर्तन हुनु स्वयं गम्भीर संकेत हो।
नेपाल अहिले तीन प्रमुख शक्ति केन्द्रहरूबीच रहेको छ:
- चीनसँगको BRI गहिरो सम्बन्ध-
- भारतसँगको इतिहासदेखि जोडिएको रणनीतिक मित्रता-
- अमेरिकासँगको MCC सहयोग र लोकतान्त्रिक सन्धि
यी त्रिकोणीय सम्बन्धहरूको बीचमा नेपालले अब सन्तुलनभन्दा दिगो रणनीतिक साझेदारी रोज्नुपर्ने अवस्था छ।
आगामी चुनौती र सम्भावना
सरकारलाई के आवश्यक छ?
✅ नीति र एजेण्डामा स्पष्टता
✅ भ्रष्टाचारमाथि कठोर नियन्त्रण
✅ रोजगार सिर्जना र बजेट कार्यान्वयनमा तीव्रता
✅ परराष्ट्र सन्तुलनमा सक्रिय चातुर्यता
✅ जनसंवाद, जवाफदेहिता र सेवा प्रभावकारिता वृद्धि
निष्कर्ष
ओली नेतृत्वको सरकारसँग अनुभव, संगठन र कूटनीतिक पहुँच छ। तर वर्तमान अवस्थामा सरकारको सबैभन्दा ठूलो परीक्षा परिणाम उत्पादन गर्ने क्षमता हो। जनविश्वास भाषणबाट होइन, प्रत्यक्ष सेवाबाट जितिन्छ। नेपालले अब नेतृत्वमा निर्णय क्षमता, जवाफदेहिता र पारदर्शिताको नयाँ युग चाहन्छ।
