काठमाडौं – अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको नयाँ ३०% आयात कर नीतिले दक्षिण अफ्रिकाको कृषि, अटोमोबाइल र अन्य AGOA (African Growth and Opportunity Act) अन्तर्गतका निर्यातलाई गहिरो आघात पुर्याइरहेका बेला चीनसँगको साझेदारीले कति राहत पुर्याउन सक्छ भन्ने विषयमा बहस सुरु भएको छ।
दक्षिण अफ्रिकी सरकारका अनुसार, ट्रम्पको निर्णयले १००,००० भन्दा बढी रोजगारी जोखिममा पार्ने सम्भावना छ। यसलाई न्यूनिकरण गर्न “Export Support Desk” स्थापना गरी निर्यातकर्तालाई वैकल्पिक बजारतर्फ मोड्ने तयारी भइरहेको छ।
चीनको प्रत्युत्तर: अवसर र रणनीतिक सहयोग
दक्षिण अफ्रिका र चीनबीचको सम्बन्ध BRICS र Belt and Road Initiative (BRI) मार्फत सुदृढ हुँदै गएको छ। चीनले दक्षिण अफ्रिकासँग:
– RMB (युआन) आधारित दोहोरो व्यापार सेटलमेन्ट सुरु गर्ने सहमति गरेको छ।
– हरित ऊर्जा, इन्फ्रास्ट्रक्चर र रोजगारी सिर्जनामा नयाँ लगानी गर्ने प्रस्ताव अघि सारेको छ।
– BRICS मार्फत विकास बैंक (NDB) को स्रोत प्रयोग गरी ऋण र वित्तीय सहयोग विस्तार गर्ने संकेत गरेको छ।
उद्योग विशेषज्ञहरूको भनाइमा, यो साझेदारीले दक्षिण अफ्रिकालाई अमेरिकी दबाबविरुद्ध केही कूटनीतिक र आर्थिक सहारा दिन सक्छ।
सीमितता र आलोचना
तर, यी अवसरसँगै केही गम्भीर प्रश्नहरू पनि उब्जिएका छन्:
व्यापार असन्तुलन: चीनसँगको व्यापारमा दक्षिण अफ्रिका अझै कच्चा माल निर्यातकर्ता र तयार माल आयातकर्ताको भूमिकामा छ।
ऋण निर्भरता: Eskom लगायत ठूला परियोजनाहरूका लागि चिनियाँ बैंकबाट लिइएका ऋणहरूले debt-trap diplomacy को आशंका बढाएको छ।
रणनीतिक निर्भरता: विश्लेषकहरूका अनुसार, चीनमाथि अत्यधिक निर्भरता दीर्घकालीन आर्थिक स्वतन्त्रताको लागि चुनौती हुनसक्छ।
समग्र विश्लेषण
संघर्षपूर्ण तर्क- चीनले तत्काल राहत र लगानी प्रदान गर्न सक्छ, तर अमेरिकी बजार गुमाउने क्षतिपूर्ति पूर्ण रूपमा सम्भव छैन।
सहयोगका अवसरहरू- BRICS साझेदारी, BRI परियोजना, वित्तीय र प्रविधिक सहयोगले मध्यम–दीर्घकालीन लाभ दिन सक्छ।
सीमितता र जोखिम- व्यापार असन्तुलन, ऋणभार र चीनमाथि निर्भरता दीर्घकालीन स्वतन्त्रताका लागि चुनौतीपूर्ण।
निष्कर्ष
ट्रम्पको व्यापार नीतिले दक्षिण अफ्रिकालाई गहिरो आर्थिक झटका दिएको छ। चीनसँगको सहकार्यले तत्काल राहत र कूटनीतिक विकल्प प्रदान गर्न सक्छ, तर पूर्ण रूपमा अमेरिकी नीतिको प्रभावलाई offset गर्न चीनको क्षमता सीमित छ। विज्ञहरूको सुझाव अनुसार, दक्षिण अफ्रिकाले बजार विविधीकरण, क्षेत्रीय एकीकरण र स्वतन्त्र आर्थिक रणनीतिलाई प्राथमिकतामा राख्नुपर्ने आवश्यकता छ।
