वीगर मुस्लिमहरूको सांस्कृतिलाई हान संस्कृतिमा विलय गराउने चीनको मास्टरप्लान

काठमाडौं : चीनले अब भिगर मुस्लिम र अन्य जातीय अल्पसंख्यकहरूका लागि नयाँ नीति अपनाएको छ। यस अन्तर्गत अल्पसंख्यक समुदायका मानिसहरूलाई घरबाट बाहिर रोजगारमा पठाइएको छ। यस तरीकाले, उनीहरूको आफ्नै घरको जनसंख्या कम गर्न प्रयास भइरहेको, चिनियाँ सरकारले गरेको उच्चस्तरीय अध्ययन देखेको छ। चिनियाँ सरकारले यो देशको सुदूर पश्चिमामा बसोबास गर्ने जनसंख्याको प्रकृति बदल्न प्रयास गरिरहेको छ भनेर अस्वीकार गर्दछ। यस क्षेत्रका मानिसहरुलाई अरु ठाउँहरुमा रोजगारीका लागि पठाउनको लक्ष्य भनेको उनीहरुको कमाई बढाउनु हो। मानिसहरूलाई बेरोजगारी र गरीबी अन्त्य गर्न यहाँबाट रोजगार पठाइन्छ जुन यी क्षेत्रमा वर्षौं देखि व्याप्त छ।

तर बीबीसीले यस बारे गरेको प्रमाणले देखाउँदछ कि चीनको सम्पूर्ण सिन्जियांग प्रान्तमा स्थापना गरिएका पुन: शिक्षा शिविरमा मानिसहरूलाई उत्पीडन गर्ने ठूलो जोखिम छ। यस नीतिको उद्देश्य अल्पसंख्यकहरूको जीवनशैली र सोचाइ परिवर्तन गर्नु र उनीहरूलाई मूलधारको संस्कृतिमा मर्ज गर्नु हो। चीनको यो नीतिको सम्बन्धमा भएको अध्ययनलाई यसका उच्च स्थानका अधिकारीहरू समक्ष पठाइएको थियो। तर यो अध्ययन रिपोर्ट गल्तीले इन्टरनेट मा राखिएको थियो।

बीबीसीले आप्रवासी र अन्य अल्पसंख्यक जनसंख्याको ढाँचा परिवर्तन गर्ने प्रयास गरेको केही अनुसन्धानहरूको आधार मात्र यो अध्ययन प्रतिवेदन हो। यस बाहेक, यो रिपोर्ट प्रचार रिपोर्ट, आम साक्षात्कार र सम्पूर्ण चीन मा फैक्टरी भ्रमण द्वारा तैयार गरीएको छ। यसैबीच, बीबीसीले बसाई सरेको वेगर मजदुरहरू र पश्चिमी देशका दुई महत्वपूर्ण ब्रान्डहरूबीचको सम्भावित सम्बन्धको बारेमा पनि प्रश्नहरू सोधे किनभने वैश्विक आपूर्ति श्रृंखलामा वीगरहरूलाई प्रस्ताव गरिएको जबरजस्ती मजदुरु भन्ने चिन्ता यति हदसम्म बढेको छ कि सम्पूर्ण प्रश्नहरू यस संसारमा उठिरहेका छन्।

यसैबीच, बीबीसीले बसाई सरेको वेगर मजदुरहरू र पश्चिमी देशका दुई महत्वपूर्ण ब्रान्डहरूबीचको सम्भावित सम्बन्धको बारेमा पनि प्रश्नहरू सोधे किनभने वैश्विक आपूर्ति श्रृंखलामा वीगरहरूलाई प्रस्ताव गरिएको ‘जबरजस्ती मजदुर’ भन्ने चिन्ता यति हदसम्म बढेको छ कि सम्पूर्ण प्रश्नहरू यस संसारमा उठिरहेका छन्। चीनको कम्युनिष्ट पार्टीप्रोपेगान्डाद्वारा संचालित च्यानलमा एक रिपोर्टराज्य टिभीमा देखाइएकोछ । एउटा गाउँ यस भिडियोमा देख्न सकिन्छ, अफिसरहरूको टोली गाउँहरूको बीचमा अवस्थित छ। अधिकारीहरूको यो समूह रातो ब्यानरमुनि बसेको छ र दक्षिण झिनजियांगबाट ४००० किलोमिटर टाढा आनहुई प्रान्तमा विज्ञापनको ब्यानर ब्यानरमा छापिएको छ। उक्त रिपोर्टरले भनेका छन, दुई दिन पछि पनि गाउँका एक जना पनि कामका कागजातमा हस्ताक्षर गर्न आएनन्। त्यसैले अधिकारीहरूले मानिसहरूलाई घर(घरमा गएर काममा लैजान खोजिरहेका छन् । शिनजियांगमा वेगर, काजक र अन्य अल्पसंख्यकहरूलाई कारखाना र मैन्युअल श्रम रोजगारीमा सार्न ठूला अभियानहरू शुरू गरिएको छ, जसको बलियो फुटेज देखा पर्नेछ।यी कामहरू प्राय घरहरूदेखि टाढा हुन्छन्।

विगरहरुको सांस्कृतिको विनास गर्ने प्रयास

सन् २०१३ देखि शिनजियांगमा शासन गर्ने चीनले आफ्नो दृष्टिकोणमा ठूलो परिवर्तन देखायो। २०१३ मा बेइजिमा बस र रेलहरूमा यात्रा गरेर यात्रीहरूले ठूलो आक्रमण गरे। भनिन्छ कि यी आक्रमणहरू विगर मुस्लिम पृथकतावादीहरूले गरेका थिए। चीनले यसको उत्तर भिगारलाई शिविरमा राखेर रोजगारको नाममा बाहिर पठाएर यसको जवाफ दिइरहेको छ। सरकारको यो अभियानको सबैभन्दा ठूलो उद्देश्य भनेको भिगारको पुरानो निष्ठालाई तिनीहरूको संस्कृतिप्रति समाप्त गर्नु हो। यो पनि इस्लाम मा आफ्नो विश्वास समाप्त गर्न चाहन्छ। यसको सट्टा, उहाँ तिनीहरूलाई आधुनिक शारीरिक पहिचानमा लिंक गर्न चाहनुहुन्छ।उनलाई कम्युनिष्ट पार्टीको बफादार बनाइएको छ। वास्तवमा, हान संस्कृतिमा चिनियाँ जुलाउने मिसिको बृहत् लक्ष्य कार्य स्थानान्तरण योजनाको अध्ययनबाट ज्ञात छ। यो राम्रो अध्ययन चिनियाँ सरकार आफैंले सञ्चालन गरेको छ। यो अध्ययन केहि शीर्ष चिनियाँ अधिकारीहरु बीच प्रसारित गरिएको छ।

यो अध्ययन २०१८ मा होटान शहर, सिन्जियानमा गरिएको क्षेत्रगत कार्यमा आधारित छ। यो रिपोर्ट डिसेम्बर २०१९ मा सार्वजनिक भयो, इन्टरनेटमा आकस्मिक पोष्टिंगको कारण। जे होस्, यो केहि महिना पछि इन्टरनेटबाट हटाइएको थियो। उक्त रिपोर्ट चीनियाँ शहर टियानजिनको ननकाई विश्वविद्यालयका शिक्षाविद्हरूको एउटा समूहले लेखेका थिए। यसमा थप भनिएको छ, मजदुरहरुलाई सामूहिक रुपमा एक ठाउँ बाट अर्को ठाउँमा सार्नु भनेको वेगर अल्पसंख्यकहरुलाई मुख्यधारको संस्कृतिमा मिलाउने, प्रभाव पार्ने र प्रभाव पार्ने महत्वपूर्ण तरीका हो। यसले उनीहरूको सोचमा परिवर्तन ल्याउँछ। उनीहरूलाई उनीहरूको भूमिबाट उखाल्दै र बसोबास गरेर। चिनियाँ प्रान्तको कुनै ठाउँमा वा अन्य ठाउँमा तिनीहरूको जनसंख्या घटाइएको छ। वास्तवमा यो रिपोर्ट वेगर अनुसन्धानकर्ताले पत्ता लगाएका थिए। विश्वविद्यालयले आफ्नो गल्ती पत्ता लगाउनु भन्दा पहिले यसको अभिलेख संस्करण (चिनियाँ भाषामा) एड्रियन जान्ज पीडितका वरिष्ठ साथी थिए। वाशिंगटनको कम्युनिज्म मेमोरियल फाउन्डेसनले उक्त प्रतिवेदनमाथि आफ्नो विश्लेषण लेखेको छ र यसको अंग्रेजी अनुवाद पनि छ। यो एक आधिकारिक स्रोत हो। यो अग्रणी शिक्षाविद् र पूर्व सरकारी अधिकारीहरु द्वारा लेखिएको छ जो आफैं सिन्जियानमा पुगेको छ, जान्जले बीबीसीलाई एक साक्षात्कारमा भने।उनी भन्छन्,ूमेरो दृष्टिकोणमा यस रिपोर्टको सबैभन्दा चौंकाउने स्वीकृति यो हो कि यहाँको अतिरिक्त जनसंख्यालाई उनीहरूको जमिनमा जनसंख्याको घनत्व घटाउन कामदारको रूपमा पठाइएको छ।

अन्तर्राष्ट्रिय पत्रकारहरूको समूहसँग नजिकबाट काम गरे। यस अन्तर्गत, छ वटा कारखाना भ्रमण गरिएको थियो। गुआयग्झाउ प्रान्तमा डोन्झाउ लुझो जुत्ता कारखानाका एक कर्मचारीले भने कि वेगर छुट्टै छात्रावासमा बस्छन्। तिनीहरूको आफ्नै क्यान्टिन छ।अर्को स्थानीय व्यक्तिले पत्रकारलाई भने कि कम्पनीले स्केचरहरूको लागि जुत्ता बनाउँदछ। यो कारखाना पहिले नै यस अमेरिकी कम्पनीको साथ सम्बन्धित छ। धेरै अपुष्ट सोशल मिडिया भिडियोहरूले कथित रूपमा देखाए कि वेगर कामदारहरूले स्केचरहरूको उत्पादनहरू बनाउँदछन्।यी भिडियोहरूमा यो पनि भनिएको छ कि यो धेरै अनलाइन चिनियाँ व्यापार निर्देशिकाहरूमा एक उदाहरणको रूपमा सेट गरिएको छ।

यस विषयमा, स्किचर्सले भने, बन्धनमा परेको श्रमको सवालमा यसमा शून्य सहिष्णुताको नीति रहेको छ। तर उनले डोनजुआन लुझौबाट आपूर्ति गर्ने कि नगर्ने भन्ने जवाफ दिइनन्। हामीले डोन्जुञ्ज लुझौबाट प्रतिक्रिया मागे।तर उसले कुनै जवाफ दिएन। कारखानाको अगाडि रेकर्ड गरिएको अन्तर्वार्ताले देखाउँदछ कि कामदारहरूलाई खाली समयमै कारखाना छोड्न अनुमति दिइन्छ। तर जब हामी केहि अधिक कारखानाहरूको भ्रमण गर्यौं, प्रमाण मिश्रित थियो। दुई केसमा, पत्रकारहरूलाई केहि प्रतिबन्धहरूको बारेमा भनिएको थियो।तर वुहानको एउटा कारखानामा हान गुटलाई मान्ने एक चिनियाँ मजदुरले बीबीसीलाई भने कि उनीसँग काम गरिरहेका झण्डै २०० वेइगर सहकर्मीहरूलाई बाहिर जान अनुमति थिएन।

बुज्नेपको राजनीतिक शिक्षाको लागि प्रशिक्षण उनले टिभीमा घर छोड्दा देखाइएको तीन महिना पछि शुरू भयो। टिभी दलले उनलाई फेरि भेट्यो । यस पटक यो ब्लजगष् मा ज्गबाग टेक्सटाईल कम्पनी मा भेटे। यस पटक पनि प्रतिवेदनमा मुख्य बुँदा भनेको तानोलाई मूलधारमा ल्याउनु थियो। रिपोर्टमा एक दृश्यले बजेनप पुछेको आँसु देखाउँथ्यो। यसमा, ऊ कुनै गल्तीको लागि गाली भए पछि रोइरहेकी छे। तर त्यसपछि यो देखियो कि यो बिस्तारै परिवर्तन हुँदैछ।

बीबीसी हिन्दीबाट ।