काठमाडौँ । इजरायल–हमास युद्धका कारण प्यालेस्टाइनको गाजा सहर कंक्रिटको थुप्रोमा परिणत भएको छ । पछिल्लो एक वर्षमा यस सहरमा ४ करोड २० लाख टनभन्दा बढी कंक्रिटसहितको फोहोर जम्मा भएको छ । यसमा भत्किएका र भत्किएका दुवै भवनहरू समावेश छन् । दिनानुदिन फोहोर बढ्दै जानु चिन्ताको विषय बनेको छ ।
युएन स्याटेलाइट डाटाका अनुसार गाजाको युद्धपूर्व संरचनाको दुई तिहाइ वा एक लाख ६३ हजारभन्दा बढी भवनहरू क्षतिग्रस्त वा भत्किएका छन् । तीमध्ये एक तिहाइ अग्ला भवनहरू थिए । २०१४ मा गाजामा सात हप्ताको युद्ध पछि, संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रमर यसका साझेदारहरूले ३ मिलियन टन भग्नावशेष सफा गरेका थिए, जुन अवस्थित कंक्रिटसहितको फोहोरको ७ प्रतिशत थियो ।
यूएनडीपीको गाजा कार्यालयका प्रमुख एलेसान्ड्रो मारासिकले अनुमानका आधारमा १० मिलियन टन भग्नावशेष हटाउन २८ करोड डलर खर्च हुने बताएका छन् । यसको मतलब यदि युद्ध अहिले रोकियो भने पनि सम्पूर्ण भग्नावशेष हटाउन लगभग १.२ बिलियन डलर खर्च हुनेछ । संयुक्त राष्ट्रसंघले अप्रिलमा भग्नावशेष हटाउन १४ वर्ष लाग्ने अनुमान गरेको थियो ।संयुक्त राष्ट्रसंघले हालको भग्नावशेष गाजामा सन् २००८ र एक वर्ष अघिको युद्धको शुरुवातको बीचमा जम्मा भएको भग्नावशेषको परिमाणभन्दा १४ गुणा बढी रहेको बताएको छ । साथै, यो सन् २०१६-१७ मा इराकको मोसुल युद्धमा जम्मा भएको भग्नावशेषको मात्राभन्दा पाँच गुणा बढी रहेको छ । यदि यो भग्नावशेष संकलन गरियो भने, यो इजिप्टको सबैभन्दा ठूलो गिजा पिरामिड भन्दा ११ गुणा ठूलो हुनेछ ।
संयुक्त राष्ट्र वातावरण कार्यक्रम, गाजाका आठ शरणार्थी शिविरहरूको मूल्याङ्कन उद्धृत गर्दै, लगभग २.३ मिलियन टन भग्नावशेष दूषित हुन सक्ने बताएको छ । यी मध्ये केही हानिकारक समेत रहेका छन् । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) ले गत वर्ष गाजामा तीव्र श्वासप्रश्वास संक्रमणका करिब १० लाख घटनाहरू रेकर्ड गरेको छ, तर तीमध्ये कति धूलोसँग जोडिएको छ भनेर बताएको छैन ।
डब्ल्यूएचओका प्रवक्ता बिस्मा अकबरले धुलो गम्भीर चिन्ताको विषय भएको बताइन् । यसले पानी र माटो दूषित गर्न सक्ने, फोक्सोको रोग लाग्न सक्ने बताइएको छ । धातुको चुहावटले आगामी दशकहरूमा क्यान्सर र जन्मजात रोगहरू बढ्ने चिकित्सकहरूले बताएका छन् ।
भग्नावशेषको बारेमा, इजरायलको सैन्य इकाईले फोहोर व्यवस्थापनमा सुधार गर्ने लक्ष्य राखेको र ती प्रयासहरूलाई बढाउन संयुक्त राष्ट्रसँग मिलेर काम गर्ने बताएको छ ।
संयुक्त राष्ट्रका तीन अधिकारीहरूले गाजा अधिकारीहरूले भग्नावशेष हटाउने विचार गरिरहेको बताएका छन् । संयुक्त राष्ट्र संघले उनीहरुलाई सहयोग गर्ने प्रयास गरिरहेको छ । संयुक्त राष्ट्र संघको नेतृत्वमा भग्नावशेष व्यवस्थापन कार्य समूहले खान युनिस र प्यालेस्टिनी अधिकारीहरू मध्य गाजा शहर देइर अल-बालाहमा पायलट परियोजना सुरु गर्ने रणनीति लिएको छ । सडक छेउमा रहेका फोहोर हटाउने काम यसै महिनाबाट सुरु हुने भएको छ ।
