नेपाल राष्ट्र बैङ्कका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले राष्ट्र बैङ्कको नियामकीय अधिकारभित्र रहेका बैङ्क तथा वित्तीय संस्थामा समस्या आउन नदिने बताउनुभएको छ ।
नेपाल बैंकर्स सङ्घले सोमबार यहाँ आयोजना गरेको सञ्चारकर्मीसँगको छलफलका क्रममा गभर्नर अधिकारीले बलियो नियामकीय संरचना र वित्तीय आधार भएका कारण कुनै पनि संस्था नडुब्ने दाबी गर्नुभयो । “राष्ट्र बैङ्कले कुनै संस्थालाई ढल्न दिँदैन । बैङ्क वित्तीय संस्था फेल हुने अवस्थामा छैनन् । साना संस्थामा केही समस्या आउनसक्छ । तर सर्वसाधारणको बचत रकम कुनै पनि हातलमा डुब्दैन”, गभर्नर अधिकारीले भन्नुभयो, “राष्ट्र बैङ्कले नियमन गरेका संस्थाहरू सजिलै डुब्दैनन् । हाम्रो प्रणाली धेरै हदसम्म राम्रो छ । हामीले लिएका नीति राम्रा छन् । बैङ्कहरूको खराब कर्जा केही प्रतिशत बढ्यो भन्दैमा समस्या हुँदैन । कर्जाको प्रोभिजनिङ निकै राम्रो छ ।”
अहिले बैङ्कहरूले नाफा खोज्ने नभई आफू कसरी सुरक्षित रूपमा चलिरहने भनेर सोच्नुपर्ने पनि गभर्नर अधिकारीले बताउनुभयो । पछिल्लो समय बैङ्क तथा वित्तीय संस्थालाई लक्षित गरी भइरहेका नकारात्मक प्रचारबाजीले पनि समस्या सिर्जना गरेको उहाँले दाबी गर्नुभयो । “लाभांश कम लिनुस् तर संस्था चल्नुपर्छ । बैङ्क तथा वित्तीय संस्थालाई बलियो बनाउनकै लागि मर्जरको नीति लिइएको हो”, उहाँले भन्नुभयो, “बैङ्क तथा वित्तीय संस्था भनेको संवेदनशील क्षेत्र हो । तर हाम्रो समाज र अहिलेकाले बैङ्किङ क्षेत्र नै नबुझी गाली गर्ने चलन छ ।”
एउटा बैङ्कमा समस्या आउँदा अर्को बैङ्क खुसी हुने खराब प्रवृत्तिले भोलिका दिनमा समग्र बैङ्किङ क्षेत्रलाई नै समस्यामा पार्नसक्ने भएकाले सबैले मिलेर अहिलेको समस्या समाधान गर्नतर्फ केन्द्रित हुनुपर्नेमा अधिकारीले जोड दिनुभयो ।
समग्र अर्थतन्त्रमा देखिएको शिथिलताको असर बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाको वित्तीय स्वास्थ्यमा परेको भएपनि उनीहरू डुब्ने अवस्थामा भने नपुगेको गभर्नर अधिकारीले स्पष्ट पार्नुभयो । कोभिड महामारीयताका ठुलो रकम कर्जा प्रवाह भएको र उक्त कर्जा नउठ्दा बैङ्कहरू थप कर्जा दिन नसक्ने अवस्थामा पुगेको उहाँको भनाइ छ ।
ठुलो रकममा कर्जा लिएका ऋणीहरूले आफ्नो व्यवसायबाट लक्षित नाफा लिन नसक्दा पनि साँवा ब्याज तिर्न मुस्किल भएको उहाँले बताउनुभयो । कोभिड महामारीका कारण नेपाल मात्र होइन विश्वभर नै आर्थिक वृद्धिदर घट्ने र मुद्रास्फीति बढेको देखिएकोमा अहिले बिस्तारै सुधार हुँदै गएको पनि गभर्नर अधिकारीले उल्लेख गर्नुभयो । विगतमा बैङ्कहरूले धेरै सोचविचार बिनै ठुलो रकम कर्जा प्रवाह गरेको र ऋणीहरूले पनि आफ्नो तिर्न सक्ने क्षमता विश्लेषण बिनै ऋण लिएको उहाँको भनाइ छ ।
“आफ्नो क्षमता अनुसारको ऋण लिएको भए अहिले समस्या हुँदैनथ्यो । उहाँहरूलाई समस्या पर्नुमा हामी पनि दोषी छौँ”, गभर्नर अधिकारीले भन्नुभयो । सहकारी क्षेत्र समस्यामा पर्दा त्यसको असर बैङ्किङ क्षेत्रमासमेत परेको उहाँले बताउनुभयो ।
सहकारी क्षेत्रमा देखिएको समस्या समाधानका लागि नियामकीय अधिकारसहितको विशिष्टीकृत संस्था बनाएर जान आवश्यक रहेको उहाँले उल्लेख गर्नुभयो छ । त्यस्तै, निर्माण क्षेत्रमा देखिएको समस्याका कारण पनि त्यसको असर समग्र अर्थतन्त्रमा देखिएको गभर्नर अधिकारीको दाबी छ । “निजी क्षेत्र र सरकारी क्षेत्रबाट हुने विकास निर्माण कमजोर छ । निर्माण उद्योग समस्यामा पर्दा सिमेन्ट छडलगायत क्षेत्र समस्यामा पर्यो । यसरी बहुआयामिक असर देखिए”, उहाँले भन्नुभयो ।
नेपाल बैंकर्स सङ्घका अध्यक्ष सुनिल केसीले पछिल्लो समय बैङ्क तथा वित्तीय संस्था लक्षित गरी अनर्गल प्रचार भइरहेको बताउनुभयो । बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाहरूले सङ्कटको सामना गर्नुपरिरहेका बेला सरकारको तर्फबाट पर्याप्त सहयोग नभएको गुनासो पनि उहाँले गर्नुभयो ।
अहिले ब्याजदर घट्दोक्रममा रहेको र स्थिरतातर्फ गइरहेको उहाँको भनाइ छ । त्यस्तै मुद्रास्फीति घट्दो रहेको, बाह्य क्षेत्र सन्तुलनमा रहेको, रेमिट्यान्स बढेकोलगायत कारण अर्थतन्त्र सहज हुँदै गएको उहाँको दाबी छ ।
समग्र आर्थिक सङ्कुचन आउँदा बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाको नाफा पनि खुम्चिएको उहाँले बताउनुभयो । “बैङ्कहरूको रिटर्न अन इक्युटी घटिरहेको छ । अहिले यो करिब नौ प्रतिशत मात्रै छ । यो पटकको कर्जा प्रवाह गतवर्षको भन्दा केही बढेको भएपनि लक्ष्यअनुसारको वृद्धि देखिन सकेको छैन”, केसीले भन्नुभयो, “यस्तो बेलामा बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाबारे सडकबाट अनर्गल प्रचार भयो । अहिले बैङ्किङ क्षेत्रले सबैको साथ खोजेको छ ।”
आर्थिक शिथिलताको असर निर्माण क्षेत्र र साना तथा मझौला उद्योगहरू गम्भीर रूपमा देखिएकाले त्यस्ता क्षेत्रमा प्रवाह भएको कर्जा उठ्न नसकेको र थप कर्जा प्रवाह गर्नसक्ने अवस्था पनि नरहेको केसीको बुझाइ छ । यद्यपि, नेपालको बैङ्किङ क्षेत्र दक्षिण एसियाकै उत्कृष्ट रहेको पनि उहाँले जिकिर गर्नुभयो ।
